مبانی و معیارهای اسلامی طبقه‌بندی جرائم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدة حقوق، دانشگاه قم، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، پردیس ارس دانشگاه تهران، ایران

چکیده

یکی از کاستی‌های حقوق کیفری کشور ما عدم تبیین کامل ملاک‌های اسلامی طبقه‌‌بندی جرائم است که باعث مشکلاتی از قبیل عدم تناسب برخی مجازات‌های تعزیری با جرائم، ناهماهنگی در قوانین کیفری و صدور برخی احکام متعارض در دادگاه‌ها شده است. از آنجا که اکثر قریب به اتفاق مجازات‌ها در حقوق کیفری ما تعزیری است که میزان آن‌ها در شرع معین نشده است، اهمیت و ضرورت تبیین این ملاک‌ها بیشتر احساس می‌شود. به نظر می‌رسد این کاستی ناشی از تردید در ضرورت یا امکان استخراج چنین معیارهایی از منابع اسلامی است. این نوشتار، سعی کرده است ثابت کند، استخراج این ملاک‌ها از متون اسلامی ممکن و ضروری است. چه اینکه با امعان نظر در ملاک‌های رتبه‌بندی مصالح و ارزش‌های مورد حمایت نظام کیفری اسلام و با تمسک به قاعدة ملازمة عقل و شرع در جرائم مستحدثه، و با توجه به معیارهای تشخیص اهم و مهم در زمینة دفاع مشروع و در زمینة تزاحم تکالیف و حقوق، می‌توان به مبانی و معیارهای اصلی طبقه‌بندی جرائم در اسلام دست یافت.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Islamic Bases and Criteria for the Classification of Crimes

نویسندگان [English]

  • mohammadali hajidehabadi 1
  • seyedhashem aletaha 2
1 Associate Professor, Department of Law, College of law, University of Qom, Iran
2 Ph. D Student in Criminal Law, Aras Campus, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the shortcomings of our country's criminal law is the lack of perfect expression of Islamic criteria for classification of crimes which has resulted in some problems such as: disproportion of some discretionary punishments with the offences, inconsistency in penal code, and issuance of conflicting verdicts in courts. Since the majority of punishments in our criminal law are Ta`zir (discretionary), the importance and necessity of explaining these criteria more are felt. It seems, these shortcomings result from uncertainty about the necessity or the possibility of extracting such criteria from Islamic sources. This paper tries to prove that the extraction of such criteria from Islamic sources is both necessary and possible; because by scrutiny of criteria for grading the values that are supported by Islamic criminal system, and also by resorting to the juridical rule of relation between reasonable sentence and Islamic for emerging crimes, or by paying attention to the rule of Aham-mo Mohem ("What is more important is preferred on what's important" about self-defense and conflicting duties and rights), we can obtain the main criteria and principles for classification of crimes

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criteria for grading of crimes
  • Conformance of rulings with values and corruptions
  • Grading the values
  • hodood
  • Proportionality of crime and punishment
  • Ta`zirat

مراجع

 
آمدی، علی‌بن‌محمد (1387)، الاحکام الآمدی، جلد سوم، چاپ اول، ریاض، المکتب‌الاسلامی.
آل طه، سیدهاشم (1392)، «آسیب‌شناسی درجه‌بندی مجازات‌ها در قانون مجازات اسلامی»، فصل‌نامة تعالی حقوق، شمارة هفتم، صفحات 126-154.
ابن‌الاثیر، مجدالدین (1418)، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، جلد اول، بیروت، دارالکتب‌العلمیه.
ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1413)، المهذب البارع، جلد پنجم، قم، مؤسسة نشر اسلامی.
ابن منظور، محمدبن‌مکرم (1414)، لسان‌العرب، جلد دوم، چاپ سوم، بیروت، دارالفکر فی الطباعه.
اردبیلی، احمد (1403)، مجمع الفائده، جلدهای 11 و 12، قم، مؤسسة نشر اسلامی.
 انصاری، مرتضی (1415)، کتاب الطهاره، جلد دوم، چاپ اول، قم، مؤسسة الهادی.
بجنوردی، سیدمحمدحسن ( 1377)، القواعد الفقهیه، جلد هفتم، چاپ اول، قم، نشر الهادی.
حر عاملی، محمد (1414)، وسائل الشیعه، جلد 28، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث.
حلی، جعفربن‌حسن (1409)، شرایع الاسلام، جلد دوم، تهران، انتشارات استقلال.
حلبی، ابو صلاح ( 1403)، الکافی، اصفهان، مکتبه امیرالمؤمنین (ع).
خویی، سیدابوالقاسم (1410)، کتاب الاجتهاد و التقلید، تقریر میرزاعلی غروی تبریزی، چاپ سوم، قم، دارالهادی.
رازی، فخرالدین محمد (1418)، المحصول فی علم الاصول، جلد پنجم، چاپ دوم، بی‌جا، مؤسسة الرساله.
سبحانی، جعفر (بی‌تا)، اضواء علی عقائد الشیعه الامامیه، قم، مؤسسة امام صادق (ع).
طباطبائی، محمدحسین، (بی‌تا). المیزان فی تفسیر القرآن، جلد دوم، قم، انتشارات جامعة مدرسین.
طریحی، فخرالدین (1375)، مجمع‌البحرین، جلد دوم، چاپ سوم، تهران، انتشارات مرتضویه.
 طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1415)، تفسیر مجمع‌البیان، جلدهای اول و ششم، چاپ اول، بیروت، مؤسسة اعلمی.
طوسی، محمدبن‌حسن ( 1409)، التبیان فی تفسیر القران، جلد دوم، چاپ اول، بیروت، نشر الاعلام الاسلامی.
--------------- (1390 [a1] ق)، تهذیب الاحکام، جلد دهم، تهران، نشر دارالکتاب.
عاملی، محمد (بی‌تا)، القواعد و الفوائد، جلدهای اول و دوم، قم، منشورات مکتبه المفید.
--------- (1413)، مسالک الأفهام، جلد 15، چاپ اول، قم، مؤسسة معرف اسلامی.
عاملی، زین‌الدین (1410)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد نهم، قم، انتشارات داوری.
غزالی، محمد (بی‌تا)، المستصفی فی علم الاصول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
علی دوست، ابو القاسم (1390)، «دین، شریعت و مصلحت»، قبسات، شمارة 61، صفحات 40-5.
-------------- (1384)، «تبعیت یا عدم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد واقعی»، فقه و حقوق، شمارة شش، صفحات 32-9.
------------- (1385)، «امکان فهم مصالح و مفاسد مورد نظر شارع»، فقه و حقوق، شمارة هشتم، صفحات 60-39.
کاشانی، ابوبکر (1409)، بدایع الصنایع، جلد دوم، چاپ اول، پاکستان، المکتبه الحبیبیه.
کلینی، محمدبن‌یعقوب (1388)، اصول کافی، جلد اول، چاپ سوم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
گرجی، ابوالقاسم (1358)، «حقوق جزای عمومی اسلام»، نشریة مؤسسة حقوق تطبیقی تهران، شمارة ششم، صفحات 148-85.
محقق داماد، سیدمصطفی (1364)، مباحثی از اصول فقه، چاپ دوم، قم، نشر اندیشه‌های نو در اسلام.
مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، جلد ششم، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة الوفاء.
مظفر، محمدرضا (1386ه. ق[a2] ) اصول الفقه، جلد اول، چاپ دوم، نجف، دارالنعمان.
معین، محمد (1384)، فرهنگ فارسی یک‌جلدی، چاپ دوم، تهران، انتشارات راه رشد.
مطهری، مرتضی (1390)، ختم نبوت، چاپ بیست‌ویکم، تهران، انتشارات صدرا.
--------- (1370)، اسلام و مقضیات زمان، جلد دوم، چاپ نهم، تهران، انتشارات صدری.
 مکارم شیرازی، ناصر (1369)، تفسیر نمونه، جلد دهم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
-------- (1416)، القواعد الفقهیه، جلد اول، چاپ چهارم، قم، مدرسۀ امام علی (ع).
موسوی خمینی، روح‌الله (1390. ق[a3] )، تحریرالوسیله، جلد دوم، نجف الاشرف، مطبعه الاداب.
میرخلیلی، سیدمحمود (1393)، «مراتب تعزیر»، پژوهش‌های فقهی، شمارة چهارم، صفحات 706-677.
نجفی، محمدحسن (1363)، جواهر الکلام، جلدهای 38، 41 و 42، چاپ ششم، قم، دارالکتب الاسلامیه.
 
 
 
حقوق جزا و سیاست جنایی(حقوق جزا و جرم شناسی سابق)
دوره 1، شماره 1
بهار و تابستان 1395
صفحه 51-74

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار